تفاوت محصولات تراریخته با طبیعی

محصولات تراریخته (GMO) و طبیعی (معمولاً منظور از آن محصولات ارگانیک یا سنتی است) دو دسته کاملاً متفاوت از مواد غذایی هستند که در نحوه تولید و ویژگی‌هایشان تفاوت‌های اساسی دارند. در ادامه به مهم‌ترین تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازیم. تفاوت محصولات تراریخته با طبیعی یکی از مهمترین چالشها برای سلامتی شماست پس با دقت کامل این محتوا را بخونید.

خرید محصولات ارگانیک و کاملا طبیعی

تفاوت محصولات تراریخته با طبیعی

این محصولات در شاخصه های زیر تفاوت های اساسی دارند که میتوان ملاک انتخاب شما باشد.

• نحوه تولید
• قیمت
• ماندگاری
• ویژگیهای غذایی
• تغییرات ژنیتیکی

محصولات تراریخته

محصولات تراریخته (Genetically Modified Organisms – GMOs) به موجودات زنده‌ای گفته می‌شود که ساختار ژنتیکی (DNA) آن‌ها در آزمایشگاه و به روش‌های مهندسی ژنتیک تغییر داده شده است. این تغییرات به صورت هدفمند انجام می‌شوند تا یک یا چند ویژگی خاص و مطلوب در آن موجود ایجاد شود که در حالت طبیعی وجود ندارد.

این محصولات از طریق مهندسی ژنتیک در آزمایشگاه‌ها تولید می‌شوند. در این فرآیند، ژن‌های یک موجود زنده (مثلاً یک باکتری یا حشره) به ژنوم گیاه منتقل می‌شود تا یک ویژگی خاص و مطلوب در آن ایجاد شود.

چگونه تولید می‌شوند؟

در تولید محصولات تراریخته، دانشمندان ژن مربوط به یک ویژگی خاص (مثلاً مقاومت در برابر یک آفت یا یک سموم علف‌کش) را از یک موجود زنده (مثلاً یک باکتری) استخراج کرده و به DNA یک گیاه منتقل می‌کنند. سپس این گیاه با آن ژن جدید تکثیر می‌شود تا محصولاتی با ویژگی‌های مورد نظر به دست آید.

چرا محصولات تراریخته تولید می‌شوند؟

تولید این محصولات به دلایل مختلفی انجام می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• افزایش مقاومت: محصولات تراریخته در برابر آفات، بیماری‌ها، علف‌های هرز و شرایط نامساعد محیطی (مانند خشکسالی، شوری یا سرما) مقاوم‌تر هستند.
• افزایش عملکرد: با مقاومت بیشتر، کشاورزان می‌توانند با استفاده کمتر از سموم و در شرایط سخت‌تر، محصولات بیشتری تولید کنند.
• بهبود ویژگی‌های غذایی: برخی محصولات تراریخته برای افزایش ارزش غذایی، مثلاً افزایش ویتامین‌ها یا مواد معدنی، تولید می‌شوند.
• ماندگاری بیشتر: این محصولات معمولاً ماندگاری بالاتری دارند و در نتیجه ضایعات کمتری ایجاد می‌کنند.
• کاهش مصرف سموم: مقاومت گیاه در برابر آفت‌ها و علف‌کش‌ها به معنای نیاز کمتر به استفاده از این مواد شیمیایی است.

نمونه‌های رایج محصولات غیر طبیعی

محصولات تراریخته به شکل گسترده‌ای در سراسر جهان کشت و مصرف می‌شوند، اما تعداد گونه‌های اصلی آن‌ها محدود است. بیشتر این محصولات با هدف ایجاد مقاومت در برابر علف‌کش‌ها (مانند گلیفوسات) یا حشرات تولید می‌شوند.

در ادامه به برخی از رایج‌ترین نمونه‌های محصولات تراریخته اشاره می‌شود:

1. سویا (Soybean)

• ویژگی: بیش از ۹۰ درصد سویای کشت شده در جهان تراریخته است. این سویا معمولاً برای مقاومت در برابر علف‌کش‌ها اصلاح ژنتیکی شده است، که به کشاورزان اجازه می‌دهد تا با سمپاشی، علف‌های هرز را از بین ببرند بدون اینکه به محصول اصلی آسیبی برسد.
• کاربرد: از سویای تراریخته برای تولید روغن سویا، کنجاله سویا (که در غذای دام و طیور استفاده می‌شود)، و سایر محصولات فرآوری‌شده مانند شیر سویا و سس سویا استفاده می‌شود.

2. ذرت (Corn)

• ویژگی: بخش زیادی از ذرت تولیدی جهان تراریخته است. این ذرت‌ها معمولاً دارای ژن‌هایی هستند که آن‌ها را در برابر حشرات آفت، به ویژه کرم ساقه خوار، مقاوم می‌کند.
• کاربرد: ذرت تراریخته به صورت مستقیم به عنوان مواد غذایی (مانند کنسرو ذرت یا ذرت بو داده)، در تولید شربت ذرت، نشاسته ذرت، و به عنوان غذای دام و طیور استفاده می‌شود.

3. پنبه (Cotton)

• ویژگی: پنبه تراریخته نیز عمدتاً برای مقاومت در برابر آفات و تحمل علف‌کش‌ها تولید می‌شود. این کار به کشاورزان کمک می‌کند تا عملکرد محصول را افزایش دهند و هزینه‌های مربوط به سمپاشی را کاهش دهند.
• کاربرد: پنبه عمدتاً برای تولید الیاف و پارچه استفاده می‌شود، اما روغن پنبه‌دانه که از آن استخراج می‌شود نیز یک محصول فرعی است که در صنایع غذایی کاربرد دارد.

4. کلزا (Canola)

• ویژگی: کلزا نیز مانند سویا و ذرت، اغلب برای مقاومت در برابر علف‌کش‌ها اصلاح ژنتیکی شده است.
• کاربرد: روغن کلزا یکی از رایج‌ترین روغن‌های خوراکی در جهان است که در آشپزی، سس‌ها و محصولات پخت و پز استفاده می‌شود.

5. پاپایا (Papaya)

• ویژگی: در هاوایی، پاپایا به دلیل مقاومت در برابر یک ویروس خطرناک به نام “ویروس لکه حلقه‌ای” به صورت تراریخته تولید شد. این ویروس تقریباً کل صنعت پاپایای هاوایی را نابود کرده بود.
• کاربرد: این پاپایا به صورت مستقیم در بازار مصرف می‌شود.

6. سیب زمینی (Potato)

• ویژگی: انواع تراریخته سیب‌زمینی برای مقاومت در برابر بیماری‌هایی مانند “بلایت” (یک نوع قارچ) یا کاهش تیرگی پس از برش و سرخ کردن تولید شده‌اند.
• کاربرد: سیب‌زمینی تراریخته هم به صورت تازه و هم برای تولید محصولاتی مانند چیپس و سیب‌زمینی سرخ کرده استفاده می‌شود.

7. یونجه (Alfalfa)

• ویژگی: یونجه تراریخته برای مقاومت در برابر علف‌کش‌ها تولید می‌شود.
• کاربرد: یونجه عمدتاً به عنوان خوراک دام و طیور، به ویژه گاوهای شیرده، استفاده می‌شود.

محصولات تراریخته در ایران

در ایران، مجوز واردات و مصرف برخی محصولات تراریخته مانند ذرت، سویا و کلزا صادر شده است. این محصولات معمولاً به صورت روغن‌های خوراکی یا کنجاله برای خوراک دام وارد کشور می‌شوند. هرچند گاهی بحث‌هایی در مورد کشت غیرقانونی برنج تراریخته در ایران مطرح شده، اما به طور رسمی تنها مجوز واردات و مصرف این محصولات صادر شده است. طبق قوانین ایران، درج برچسب “تراریخته” روی محصولات غذایی که از این مواد تولید شده‌اند الزامی است.

بحث‌ها و نگرانی‌ها

با وجود مزایای ذکر شده، تولید و مصرف محصولات تراریخته همواره با بحث و نگرانی‌هایی همراه بوده است. مخالفان این محصولات معتقدند که ممکن است مصرف آن‌ها در درازمدت اثرات ناشناخته‌ای بر سلامت انسان و محیط زیست داشته باشد، مانند ایجاد آلرژی، مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها، یا کاهش تنوع زیستی. با این حال، سازمان‌های جهانی مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) معمولاً پس از ارزیابی‌های دقیق، این محصولات را ایمن می‌دانند. در بسیاری از کشورها، برچسب‌گذاری محصولات تراریخته اجباری است تا مصرف‌کنندگان حق انتخاب داشته باشند.

مزایای محصولات تراریخته:

• مقاومت بالا: محصولات تراریخته در برابر آفات، علف‌های هرز، و شرایط نامساعد محیطی مثل خشکسالی یا سرما مقاوم‌تر هستند.
• افزایش تولید: به دلیل مقاومت بیشتر، کشاورزان می‌توانند با استفاده کمتر از سموم و در شرایط سخت‌تر، محصولات بیشتری تولید کنند.
• ماندگاری بیشتر: این محصولات معمولاً ظاهر بهتر و ماندگاری بالاتری دارند، که باعث کاهش ضایعات می‌شود.
• کاهش مصرف سموم: مقاومت در برابر آفات به معنای نیاز کمتر به استفاده از آفت‌کش‌ها است.

معایب محصولات تراریخته:

• ابهامات سلامتی: برخی تحقیقات اولیه نگرانی‌هایی در مورد تأثیرات بلندمدت مصرف این محصولات بر سلامت انسان، مانند ایجاد آلرژی یا مقاومت به آنتی‌بیوتیک‌ها، مطرح کرده‌اند. با این حال، سازمان‌های بهداشتی بین‌المللی معمولاً آن‌ها را ایمن می‌دانند.
• تنوع زیستی کمتر: کشت گسترده محصولات تراریخته می‌تواند باعث کاهش تنوع گونه‌های گیاهی و حشرات بومی شود.
• تغییر در ارزش غذایی: برخی مطالعات نشان می‌دهند که ممکن است طعم و خواص اصلی محصول در این فرآیند تغییر کند.

محصولات طبیعی (ارگانیک)

این محصولات بدون استفاده از هرگونه دستکاری ژنتیکی تولید می‌شوند. در کشاورزی ارگانیک که زیرمجموعه‌ای از این دسته است، از کودها و سموم شیمیایی مصنوعی، هورمون‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده نمی‌شود و فرآیند تولید کاملاً طبیعی است.

محصولات طبیعی یا به طور دقیق‌تر ارگانیک، به محصولاتی گفته می‌شود که با استفاده از روش‌های کشاورزی و دامپروری کاملاً طبیعی و بدون هرگونه دخالت مواد شیمیایی مصنوعی، هورمون‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها، و مهم‌تر از همه، بدون دستکاری ژنتیکی تولید می‌شوند. این رویکرد بر پایه حفظ سلامت اکوسیستم، حاصلخیزی خاک، و بهداشت انسان و حیوان استوار است.

اصول کشاورزی ارگانیک

روش‌های تولید محصولات ارگانیک بر اصول زیر بنا شده‌اند:

1. عدم استفاده از کودهای شیمیایی مصنوعی: به جای کودهای شیمیایی، از کودهای طبیعی مانند کمپوست (کود گیاهی و حیوانی تجزیه شده)، کود سبز، و تناوب کشت استفاده می‌شود تا حاصلخیزی خاک به صورت پایدار حفظ شود.
2. عدم استفاده از سموم دفع آفات و علف‌کش‌های مصنوعی: برای کنترل آفات و علف‌های هرز، از روش‌های طبیعی مانند استفاده از حشرات مفید (شکارچیان طبیعی آفت‌ها)، گیاهان تله، و شیوه‌های مکانیکی (مانند وجین دستی علف‌های هرز) استفاده می‌شود.
3. عدم دستکاری ژنتیکی (GMO): استفاده از بذرها و گونه‌های تراریخته در کشاورزی ارگانیک کاملاً ممنوع است. بذرها باید از منابع طبیعی و غیرتراریخته تهیه شوند.
4. حفظ تنوع زیستی: کشاورزی ارگانیک به حفظ تنوع گونه‌های گیاهی و حیوانی محلی کمک می‌کند و از نابودی حشرات مفید و جانوران وحشی جلوگیری می‌کند.
5. استانداردهای سخت‌گیرانه: محصولات ارگانیک برای دریافت گواهینامه معتبر، باید از سوی نهادهای نظارتی (مانند سازمان‌های استاندارد) بازرسی و تأیید شوند تا اطمینان حاصل شود که تمام اصول ارگانیک در فرآیند تولید آن‌ها رعایت شده است.

مزایای محصولات ارگانیک

• سلامت مصرف‌کننده: این محصولات فاقد باقی‌مانده سموم و کودهای شیمیایی هستند که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌ها را کاهش دهد. همچنین، فاقد هورمون‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها در محصولات دامی هستند.
• ارزش غذایی بالاتر: برخی تحقیقات نشان می‌دهند که محصولات ارگانیک ممکن است حاوی مقدار بیشتری از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین C، آهن و سایر مواد معدنی باشند.
• طعم و عطر بهتر: بسیاری از مصرف‌کنندگان معتقدند که محصولات ارگانیک به دلیل رشد طبیعی و بدون دخالت مواد شیمیایی، طعم و عطر بهتری دارند.
• حفظ محیط زیست: این روش کشاورزی به حفظ حاصلخیزی خاک، جلوگیری از فرسایش و آلودگی آب و هوا، و حفاظت از اکوسیستم‌های طبیعی کمک می‌کند.
• رفاه حیوانات: در دامداری ارگانیک، به رفاه حیوانات توجه ویژه‌ای می‌شود. حیوانات باید در فضاهای مناسب نگهداری شوند و از آنتی‌بیوتیک‌ها و هورمون‌ها برای رشد سریع‌تر آن‌ها استفاده نمی‌شود.

معایب و چالش‌ها

• قیمت بالاتر: به دلیل سختی تولید، بازدهی کمتر در واحد سطح و هزینه‌های بیشتر نیروی کار و فرآیندهای نظارتی، محصولات ارگانیک معمولاً گران‌تر از محصولات معمولی هستند.
• ماندگاری کمتر: به دلیل عدم استفاده از مواد نگهدارنده مصنوعی، این محصولات عمر مفید کوتاه‌تری دارند و سریع‌تر فاسد می‌شوند.
• دسترسی محدود: در برخی مناطق، ممکن است دسترسی به محصولات ارگانیک دشوار باشد و تنوع محصولات کمتری در بازار وجود داشته باشد.
• آسیب‌پذیری بیشتر: به دلیل عدم استفاده از سموم، محصولات ارگانیک در برابر آفات و بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر هستند و ممکن است بخشی از محصول از بین برود.

تفاوت طبیعی و ارگانیک

در بسیاری از کشورها و استانداردها، دو واژه “طبیعی” و “ارگانیک” متفاوت هستند. یک محصول “طبیعی” ممکن است به این معنی باشد که حداقل فرآوری روی آن انجام شده است، اما لزوماً به این معنا نیست که در فرآیند تولید آن از مواد شیمیایی یا روش‌های مصنوعی استفاده نشده باشد. در مقابل، یک محصول “ارگانیک” باید دارای گواهینامه معتبر باشد که نشان می‌دهد تمام استانداردهای سخت‌گیرانه کشاورزی ارگانیک در مورد آن رعایت شده است. بنابراین، هنگام خرید، بهتر است به دنبال علامت و گواهینامه ارگانیک معتبر روی بسته‌بندی باشید.

مزایا:

• عدم استفاده از مواد شیمیایی: محصولات ارگانیک فاقد باقیمانده سموم و کودهای شیمیایی هستند، که برای سلامت مصرف‌کننده بهتر است.
• حفظ محیط زیست: این روش کشاورزی به حفظ تعادل اکوسیستم، حاصلخیزی خاک و جلوگیری از آلودگی آب و هوا کمک می‌کند.
• ارزش غذایی بالاتر: برخی مطالعات نشان می‌دهند که محصولات ارگانیک ممکن است حاوی مقدار بیشتری آنتی‌اکسیدان، ویتامین و مواد معدنی باشند.
• طعم و عطر بهتر: بسیاری از مصرف‌کنندگان معتقدند که این محصولات طعم و عطر طبیعی‌تری دارند.

معایب:

• قیمت بالاتر: به دلیل سختی تولید و بازدهی کمتر، قیمت محصولات طبیعی و ارگانیک معمولاً از محصولات تراریخته بالاتر است.
• حساسیت بیشتر: این محصولات نسبت به آفات و بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر هستند و نگهداری آن‌ها دشوارتر است.
• ماندگاری کمتر: به دلیل عدم استفاده از مواد نگهدارنده، عمر مفید کوتاه‌تری دارند و سریع‌تر خراب می‌شوند.

به طور خلاصه، تفاوت اصلی در نحوه تولید است: محصولات تراریخته با دستکاری ژنتیکی و با هدف افزایش تولید و مقاومت ساخته می‌شوند، در حالی که محصولات طبیعی بدون هرگونه تغییر ژنتیکی و با رویکردی سازگار با طبیعت تولید می‌گردند. انتخاب هر کدام به اولویت‌های شخصی شما در زمینه سلامتی، قیمت و ملاحظات زیست‌محیطی بستگی دارد.

چند نمونه عملی تفاوت محصولات تراریخته با طبیعی

به عنوان مثال‌های بیشتر برای تفاوت محصولات تراریخته و طبیعی (ارگانیک)، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. گوجه‌فرنگی

• گوجه‌فرنگی تراریخته: یک نوع گوجه‌فرنگی تراریخته با نام “فلاور ساور” (Flavr Savr) تولید شد که به دلیل ژنی که مانع از نرم شدن سریع آن می‌شد، ماندگاری بسیار بالایی داشت. هدف از تولید این گوجه‌فرنگی، کاهش ضایعات در زمان حمل و نقل و نگهداری بود.
• گوجه‌فرنگی طبیعی (ارگانیک): در کشاورزی ارگانیک، برای حفظ کیفیت و ماندگاری گوجه‌فرنگی، از روش‌های طبیعی مانند برداشت در زمان مناسب، بسته‌بندی مناسب و نگهداری در شرایط دمایی ایده‌آل استفاده می‌شود. هیچ ژنی برای افزایش ماندگاری به آن اضافه نمی‌شود و هرگونه فاسد شدن زود هنگام، به عنوان یک فرآیند طبیعی در نظر گرفته می‌شود.

۲. برنج

• برنج تراریخته (طلایی): برنج طلایی (Golden Rice) یک مثال معروف از برنج تراریخته است. این برنج با افزودن ژنی از ذرت و یک باکتری، حاوی مقادیر بالایی بتاکاروتن (پیش‌ساز ویتامین A) است. هدف از تولید این نوع برنج، مبارزه با کمبود ویتامین A در کشورهایی بود که برنج بخش عمده‌ای از رژیم غذایی مردم آن‌ها را تشکیل می‌دهد.
• برنج طبیعی (ارگانیک): برنج طبیعی و ارگانیک، فاقد هرگونه تغییر ژنتیکی است و ویتامین‌ها و مواد مغذی آن به صورت طبیعی وجود دارند. برای تأمین ویتامین‌ها، به جای تکیه بر یک محصول تراریخته، بر متنوع بودن رژیم غذایی و مصرف سبزیجات و میوه‌های رنگارنگ در کنار برنج تأکید می‌شود.

۳. سیب‌زمینی

• سیب‌زمینی تراریخته: برخی انواع سیب‌زمینی تراریخته تولید شده‌اند که در برابر بیماری‌های قارچی مانند “بلایت” (Blight) مقاوم هستند. این مقاومت باعث می‌شود تا کشاورزان نیاز کمتری به استفاده از قارچ‌کش‌های شیمیایی داشته باشند. همچنین، نوع دیگری از سیب‌زمینی تراریخته به نام “اینِیت” (Innate) وجود دارد که پس از برش، دیرتر قهوه‌ای می‌شود و میزان تولید آکریل‌آمید در آن هنگام سرخ شدن کمتر است.
• سیب‌زمینی طبیعی (ارگانیک): کشاورزان ارگانیک برای جلوگیری از بیماری‌ها و آفات سیب‌زمینی، از روش‌های طبیعی مانند تناوب کشت، کاشت گونه‌های بومی مقاوم و استفاده از قارچ‌کش‌های طبیعی و مجاز استفاده می‌کنند. قهوه‌ای شدن سیب‌زمینی پس از برش نیز به عنوان یک فرآیند طبیعی در نظر گرفته می‌شود.

4. ذرت

• ذرت تراریخته: معمولاً از بذری کشت می‌شود که ژن آن برای مقاومت در برابر آفت کرم ساقه خوار اصلاح شده است. این ذرت به طور طبیعی سمی تولید می‌کند که باعث از بین رفتن آفت می‌شود و در نتیجه، نیاز به سمپاشی‌های گسترده کاهش می‌یابد. همچنین، نوع دیگری از ذرت تراریخته وجود دارد که در برابر علف‌کش‌ها مقاوم است و کشاورزان می‌توانند به راحتی علف‌های هرز را از بین ببرند.
• ذرت طبیعی (ارگانیک): از بذرهای سنتی یا غیرتراریخته کشت می‌شود. برای مقابله با آفات، کشاورز از روش‌های طبیعی مانند استفاده از حشرات مفید (شکارچیان طبیعی آفت)، تناوب کشت و یا استفاده از سموم طبیعی و مجاز استفاده می‌کند. برای کنترل علف‌های هرز نیز از روش‌های مکانیکی مانند وجین کردن دستی استفاده می‌شود.

5. سویا

• سویای تراریخته: بیشترین سویای کشت شده در جهان تراریخته است. این سویا عموماً برای مقاومت در برابر علف‌کش‌های خاص تولید می‌شود. این ویژگی به کشاورزان اجازه می‌دهد تا در یک مزرعه، فقط علف‌های هرز را از بین ببرند و به محصول اصلی آسیب نرسانند.
• سویای طبیعی (ارگانیک): برای کشت سویای ارگانیک از بذر تراریخته استفاده نمی‌شود. کشاورز برای کنترل آفات و علف‌های هرز، از روش‌های ارگانیک مانند استفاده از کمپوست و کودهای حیوانی برای تقویت خاک و در نتیجه قوی‌تر شدن گیاه استفاده می‌کند.

6. پاپایا

• پاپایای تراریخته: این مثال به خوبی اهمیت فناوری تراریخته را نشان می‌دهد. در دهه ۱۹۹۰، یک ویروس به نام “ویروس لکه حلقه‌ای” صنعت پاپایای هاوایی را در معرض نابودی قرار داد. دانشمندان با انتقال ژنی از خود ویروس به گیاه پاپایا، آن را در برابر ویروس مقاوم کردند و این محصول را نجات دادند.
• پاپایای طبیعی (ارگانیک): در کشاورزی ارگانیک، برای مقابله با ویروس‌ها، معمولاً راه حل خاصی وجود ندارد و کشاورزان باید به روش‌های پیشگیرانه مانند کاشت گونه‌های مقاوم (که به صورت طبیعی مقاومت دارند) یا از بین بردن گیاهان بیمار تکیه کنند.

در نهایت، تفاوت اصلی در روش تولید است. محصولات تراریخته با دستکاری ژنتیکی و با هدف حل یک مشکل مشخص تولید می‌شوند، در حالی که محصولات طبیعی (ارگانیک) با تکیه بر اصول کشاورزی پایدار و بدون استفاده از هرگونه مواد شیمیایی مصنوعی و دستکاری ژنتیکی به دست می‌آیند.

این مثال‌ها نشان می‌دهند که محصولات تراریخته و طبیعی از ریشه با هم تفاوت دارند؛ یکی با تغییرات ژنتیکی برای ایجاد ویژگی‌های خاص و دیگری با تکیه بر فرآیندهای طبیعی و پایدار تولید می‌شود.

مواد غذایی طبیعی استفاده کنم یا غیر طبیعی

این که از مواد غذایی طبیعی (ارگانیک) استفاده کنید یا غیرطبیعی (معمولی و تراریخته)، یک تصمیم شخصی است و هر دو گزینه مزایا و معایب خاص خود را دارند. انتخاب شما به اولویت‌هایتان در زمینه سلامتی، بودجه، و دیدگاهتان نسبت به محیط زیست بستگی دارد.

کدام را انتخاب کنید؟

در نهایت، تصمیم با خود شماست. اگر بودجه‌تان اجازه می‌دهد و به سلامت بدن خود و به حفظ محیط زیست اهمیت می‌دهید، محصولات ارگانیک انتخاب خوبی هستند.

اما اگر به دنبال محصولات ارزان‌تر و در دسترس‌تر هستید، محصولات معمولی هم گزینه‌ای مناسب هستند. برای کاهش ریسک احتمالی، می‌توانید این نکات را در نظر بگیرید:

• شستشوی کامل: همیشه میوه‌ها و سبزیجات را به خوبی بشویید.
• برچسب‌خوانی: در هنگام خرید، به برچسب محصولات توجه کنید. در ایران، درج عبارت “تراریخته” روی محصولات الزامی است.

هیچ پاسخ قطعی برای این سوال وجود ندارد و مهم‌ترین چیز این است که رژیم غذایی شما سالم، متنوع و سرشار از میوه و سبزیجات باشد، چه ارگانیک باشند و چه معمولی.